Onze voorbereidingen op een pandemie waren symbolisch
NRC, 26 maart 2020 | “Dát op enig moment een mondiale epidemie zou uitbreken, is geen verrassing. Experts van RIVM, AIVD, TNO en NCTV hebben de afgelopen jaren herhaaldelijk gewaarschuwd. De deskundigen inventariseerden in opdracht van het kabinet bedreigingen die de samenleving kunnen ontwrichten, zoals overstromingen, terrorisme en cyberaanvallen.
In de laatste veiligheidsanalyse van 2019 wordt een ‘grieppandemie’ ingedeeld bij de „hoogste risico’s”. De komst ervan is „waarschijnlijk”, de „impact op de nationale veiligheid groot”. Die waarschuwing resulteerde in een paragraaf over het gevaar van pandemieën in de Nationale Veiligheid Strategie 2019 van de NCTV. De Rijksoverheid voert op strategisch niveau beleid uit om hier op voorbereid te zijn, staat in het beleidsstuk.
(…)
„Onze voorbereidingen op een pandemie zijn vooral symbolisch geweest”, concludeert Ira Helsloot, hoogleraar besturen van veiligheid aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. „Er zijn allerlei plannen voor geschreven, maar in materiële zin waren we niet voorbereid.”
Dat is begrijpelijk, zegt Helsloot, omdat er veel geld mee is gemoeid. „Het is een kosten-batenoverweging. Daarom zijn die nationale risicoanalyses die een pandemie voorspelden een aantal jaar geleden losgekoppeld van het beleid. Zo werd voorkomen dat de departementen iets moesten doen met de resultaten van die analyses.”
De overheid moet volgens Helsloot eerlijker zijn over het feit dat zij ervoor kiest niet materieel voorbereid te zijn op crises als deze. „We stellen wel nationale risicoanalyses op, maar dat betekent helemaal niets, omdat je er toch geen geld voor over hebt om er iets mee te doen. Die analyses worden vastgesteld, weggelegd en dan wordt er nooit meer naar omgekeken.”