Testgekte en vaccinatievrees: vermijdbare fenomenen
Ieder mens vervult tijdens het leven een aantal rollen. Voor mij zijn dat bijvoorbeeld de rol van echtgenoot van een verpleegkundige, die van vader voor mijn studerende dochters en die van zoon voor mijn ouders van ver in de tachtig. Vanuit twintig jaar ervaring met risicomanagement vervul ik professionele rollen: die van docent in een aantal opleidingen, die van zelfstandig adviseur en die van auteur.
Vanuit al deze rollen, professioneel en persoonlijk, volg ik met stijgende verbazing hoe de overheid de laatste tijd met het coronavirus omgaat. Verbazing die zo langzamerhand verbijstering nadert. Eerst een disclaimer: ik ben bepaald geen virusontkenner. Dit is sowieso onmogelijk met een echtgenote, die werkt op de spoedeisende hulp en tijdens de eerste golf tijdelijk op de IC. Daar heeft coronaleed een gezicht en zij weet dat zeer overtuigend op mij over te brengen. Ook waardeer ik hoe de overheid, samen met tal van andere sectoren en de zorg op kop, tijdens de eerste golf omging met het destijds totaal onbekende virus. Want ook al stond een pandemie jarenlang op vele risicolijstjes, deze virusuitbraak heeft ons als samenleving totaal overvallen.
Inmiddels zijn we ruim een jaar verder. Het coronabeleid accumuleert in een bijna totale lockdown. En de einddatum? Die blijkt een fata morgana: versoepelingen worden aangekondigd en weer ingetrokken zodra ze naderbij komen. Om desondanks toch uit de lockdown te raken wordt op twee middelen ingezet. Echter, op het ene teveel en op het andere te weinig.
Het teveel is bedoeld als risicobeheersmaatregel en samen te vatten als testgekte. Hieronder valt de kleine half miljard euro, die in drie maanden tijd wordt verstookt aan zelftests voor zo’n 800.000 studenten van hogescholen en universiteiten. Zij moeten zich tweemaal per week gaan testen, om één dag per week naar college te mogen. Die zelftests zijn dermate betrouwbaar dat ondanks negatieve testuitslagen toch alle coronamaatregelen van kracht blijven. Zelftests worden momenteel ook massaal bij de drogist gekocht: schijnzekerheid voor nog geen negen euro per stuk.
Nog wat testgekte: de overheid trekt 925 miljoen euro uit voor sneltesten in speciaal daarvoor aangelegde teststraten. Goedbedoeld, voor iedereen die binnenkort een dierentuin, theater of evenement wil bezoeken. Een kleine miljard euro voor een tijdelijke risicobeheersmaatregel. Best veel geld, dat met zekerheid zinvoller kan worden besteed. Bijvoorbeeld aan bewezen effectieve ziektepreventie en gezondheidsbevordering, zoals ziekenhuisbestuurders, artsen en voorzitters van grote zorgverzekeraars onlangs per open brief aan minister De Jonge voorstelden. Misschien is de dure testsamenleving al op z’n retour: in Breda en Lichtenvoorde zijn grootschalige testevenementen inmiddels afgelast.
Dan nu het te weinig, ook een preventieve maatregel en samen te vatten als vaccinatievrees. Niet zozeer van veel Nederlandse burgers. Wel van de Nederlandse overheid. Die angst uit zich in eindeloze aarzelingen om alle beschikbare vaccinaties 24/7 weg te prikken, te beginnen met de risicogroepen. Veel mensen wil met een vaccin hun leven weer oppakken. Ze accepteren de minieme kans op akelige bijwerkingen, die volgens de laatste medische inzichten goed te behandelen blijken. Zoals we dat ook doen bij medicijnen. Daarom zou de overheid op z’n minst moeten toestaan dat mondige burgers, samen met hun huisarts, zélf een weloverwogen keuze maken. Zo wordt immers onnodig coronaleed voor veel mensen voorkomen. Net als iedere burger vervult de overheid diverse rollen. Een hoofdrol is het realiseren van zoveel mogelijk gezondheid én welzijn, voor zoveel mogelijk mensen. Voortdurende testgekte en vaccinatievrees belemmeren deze rol. Dit zijn echter geen natuurwetten, maar vermijdbare uitwassen van goedbedoelde doch doorgeschoten risicomijding. Met moedige beleidskeuzes door daadkrachtige bestuurders zijn deze belemmeringen snel uit de weg te ruimen. Alleen zo behoedt de overheid zichzelf voor een hoofdrol die niemand wil: die in een tragische soap met vermijdbare slachtoffers.